De historie van de Jülicher Kreisbahn

Zoals bekend is locomotief 1van de SZB afkomstig van de Jülicher Kreisbahn. De plaats Jülich ligt ter hoogte van Heerlen in Duitsland, aan de rivier de Roer. Jülich is het uitgangspunt van de Jülicher Kreisbahn. Dit is een normaalsporige lijn met een totale lengte van 15,2 kilometer. De lijn is aangelegd door de Berlijnse firma Lenz & Co, een bedrijf dat veel lokaalspoor- en tramweglijnen in Duitsland heeft gebouwd en deels ook heeft geëxploiteerd. Tot 1928 verzorgde Lenz & Co de exploitatie van de Jülicher Kreisbahn, waarna de Vereinigte Kleinbahnen AG, gevestigd te Keulen, deze overnam. In 1957 nam de Deutsche Eisenbahn-Gesellschaft AG (DEG) de exploitatie over. De lijn was van het begin af aan in het bezit van de Landkreis Jülich.

 

Beknopte geschiedenis:

 
TrajectDatumLengte
Kirchberg Nord - Puffendorf01.07.1911 (Jülicher Kreisbahn)13 km.
Jülich - Kirchberg Nord14.09.1912 (Jülicher Kreisbahn)2 km.
1928Exploitatie door Vereinigte Kleinbahnen AG (VKA)
01.10.1957Exploitatie door Vereinigte Kleinbahnen AG (VKA)
22.05.1971Stopzetting reizigersvervoer
01.01.1984Overname door de Dürener Kreisbahn (DKB)
Herfst 1998Stillegging van het baanvak Merzenhausen - Puffendorf

Als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Jülicher Kreisbahn of over het materieel van de JKB, kijk dan eens op de volgende sites:

  • Op de website van Stephan von der Ruhren is veel informatie over de Jülicher Kreisbahn te vinden.
  • Ook op www.gessen.de van Reinhard Gessen wordt de geschiedenis van de JKB uit de doeken gedaan

De historie van de Jülicher Kreisbahn

Het eerste gedeelte van de JKB, het traject Kirchberg-Puffendorf werd geopend op 1 juli 1911, Kirchberg-Jülich Kreisbahnhof op 14 september 1912. De plaats Puffendorf was op zichzelf van weinig betekenis, maar was als eindpunt gekozen omdat Puffendorf gelegen was aan de metersporige Geilenkirchener Kreisbahn (Gangelt – Geilenkirchen – Puffendorf – Alsdorf) die in 1900 was geopend.

Tientallen jaren vond te Puffendorf op het gemeenschappelijke emplacement overslag van goederen plaats tot in 1963 dit gedeelte van de Geilenkirchener Kreisbahn werd opgeheven. Het laatste stuk van de Jülicher Kreisbahn verloor daarmee veel van haar betekenis. Het doel van de JKB was het ontsluiten van het gebied ten noordwesten van Jülich. De lijn was van belang voor het vervoer van arbeiders en scholieren en vooral ook voor de afvoer van landbouwproducten.
Met name in de herfst was het transport van suikerbieten naar de twee suikerfabrieken in Jülich aanzienlijk. Meer dan 50% van het totale vervoer per jaar vond tijdens de bietencampagne in het najaar plaats. 

Ook werd zand en grind afgevoerd uit verschillende zandgroeven. In de herfst van 1944 kwam de Jülicher Kreisbahn in de vuurlinie te liggen, toen de geallieerden oprukten. Het bedrijf werd stilgelegd en pas op 2 mei 1946 werd de dienst weer gedeeltelijk hervat. De oorlogsschade was aanzienlijk, nadat de brug over de Roer in 1949 opnieuw was opgebouwd, konden de treinen in 1950 Jülich weer bereiken.

Huidige exploitatie

De spoorlijn wordt nog gedeeltelijk en bij behoefte op werkdagen bereden. Meestal wordt daarbij de Papierfabrik Eichhorn bij het station Kirchberg bediend. Verder naar Merzenhausen wordt momenteel niet meer gereden. De eerste twee kilometer van de lijn, van het “Hauptbahnhof” Jülich naar het vroegere JKB-station Jülich, worden zo nu en dan gebruikt voor overbrengingsritten van materieel van de Dürener Kreisbahn. Bij het vroegere JKB-station bevindt zich een tweestandige locloods met een werkplaats.

De lijn

Van Jülich, waar zich het kantoor, het depot en de werkplaats bevinden, loopt de lijn eerst parallel met de DB-spoorweg naar Eschweiler. Na het oversteken van de Roer wordt Kirchberg (km 2,2) bereikt, waar een aansluiting is op het DB-net. Tussen Kirchberg en Koslar (km 5,2) buigt de DB-lijn naar het zuidwesten af. De lijn verloopt aanvankelijk vrij vlak, maar via Merzenhausen (km 8,1) gaat het in stijgende lijn naar Ederen (km 11,5), het laatste station voor Puffendorf.

Het materieel van de JKB

De Jülicher Kreisbahn had vanaf het begin de beschikking over twee stoomlocomotieven (1– nu bij de SZB – en 2, beide gebouwd door Humboldt in 1910, fabrieksnummers 735 en 736), vier personenrijtuigen, een bagagewagen en veertien goederenwagens. In 1952 schafte de JKB een tweeassig motorrijtuig aan, de T1, die nieuw werd geleverd door Talbot te Aken. Sindsdien werd hiermee vrijwel de gehele personendienst uitgevoerd (in 1963 op werkdagen vijf retourritten en op zondag drie).

In 1959 bracht de DEG van de eveneens door dit bedrijf geëxploiteerde Teutoburgerwald Eisenbahn stoomlocomotief 152 naar de Jülicher Kreisbahn. Deze 1’Ct locomotief van het type ELNA 5 (Henschel 1927) doet tegenwoordig dienst bij de Museum Buurt Spoorweg tussen Haaksbergen en Boekelo. Van de drie JKB-stoomlocs zijn er dus twee in Nederland terechtgekomen; de derde, locomotief 2, is gesloopt in 1963.

In 1966 deed de dieseltractie zijn intrede met de aanschaf van de tweeassige locomotief V34, gebouwd door MaK, met een vermogen van 340 pk. De loc werd in 1968 verkocht aan de Kriens-Luzern Bahn. Hiervoor in de plaats kwam de eveneens tweeassige V35, ook geleverd door MaK. Op 22 mei 1971 werd het personenverkeer gestaakt en daarmee werd het motorrijtuig overbodig.